พระศิลาขาวและพระศิลาเขียว

ประติมากรรมในสมัยทวารวดีส่วนใหญ่ ได้แก่ พระพุทธรูปทวารวดี ส่วนใหญ่สลักด้วยหิน พระพุทธรูปรุ่นแรกๆ ยังคงมีลักษณะแบบศิลปะอินเดียอยู่ และรุ่นหลังมามีลักษณะเป็นแบบพื้นเมืองมากยิ่งขึ้น เป็นต้นว่า ขมวดพระเกศาใหญ่ พระพักตร์แบน พระขนงทำเป็นเส้นนูนโค้งต่อกันเป็นรูปปีกกา พระเนตรโปน พระโอษฐ์หนา นอกจากนี้ ยังพบว่ามีการทำพระพุทธรูปประทับนั่งห้อยพระบาทแสดงปางประทานธรรมด้วยพระหัตถ์ขวา แต่พบเป็นจำนวนน้อย

พระพุทธรูปสี่องค์แสดงปางเหมือนกัน คือ ยกพระหัตถ์ขวาขึ้นกระทำวิ-ตรรกมุทรา พระหัตถ์ซ้ายวางหงายอยู่เหนือพระชงฆ์ ยกเว้นองค์ที่ 5 ซึ่งปัจจุบันประดิษฐานในวิหารน้อยวัดหน้าพระเมรุ แสดงปางที่ต่างออกไปคือ วางพระหัตถ์ทั้งสองข้างคว่ำเหนือพระสงฆ์

นอกเหนือจากการแสดงปางเหมือนกันแล้ว พระพุทธรูปสี่องค์แรกยังมีลักษณะร่วมคือ การครองจีวรห่มเฉียงเรียบไม่มีริ้ว ชายจีวรตกลงด้านหน้าบริเวณกลางพระชงฆ์ ลักษณะเป็นวงโค้งใกล้เคียงกับศิลปะคุปตะของอินเดียอย่างมาก และแตกต่างจากของชวาภาคตะวันออกที่ชายจีวรตกลงมาจีบเป็นริ้ว เลียนแบบธรรมชาติ ซึ่งเป็นอิทธิพลของศิลปะปาละ

สำหรับพระพุทธรูปองค์ที่ 5 ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ในวิหารน้อยวัดหน้าพระเมรุ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา แสดงการครองจีวรและปางที่แตกต่างจากองค์อื่น คือ จีวรเป็นริ้วหนาคล้ายกับการครองจีวรของพระพุทธรูปในศิลปะจีนและจาม แสดงปางโดยการวางพระหัตถ์ทั้งสองข้างไว้บนพระชงฆ์ เปรียบเทียบได้กับพระพุทธรูปในศิลปะจามองค์หนึ่งพบที่ศาสนสถานดงเดือง มีขนาดใหญ่เช่นเดียวกัน ปัจจุบันจัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์เมืองดานัง ประเทศเวียดนาม ทำให้นักวิซาการบางท่านตีความว่าเป็นพระศรีอาริยเมตไตรย

อย่างไรก็ตามจากการตรวจสอบหลักฐานจากเอกสารพบว่าพระพุทธรูปองค์นี้แต่เดิมชำรุด เหลือเฉพาะส่วนพระพักตร์ พระอุระ พระวรกาย พระกรท่อนบน พระชงฆ์ลงมาถึงพระบาท ส่วนอื่น ๆ นอกเหนือจากนี้ได้รับการซ่อมขึ้นใหม่ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยโปรดเกล้าฯให้เจ้าพระยาชัยวิชิต (เผือก) เป็นผู้ดำเนินการ ดังนั้นส่วนของพระหัตถ์ทั้งสองข้างนั้นจึงเป็นส่วนที่ทำขึ้นใหม่รวมทั้งการทำริ้วจีวรหรืออุณาโลมก็อาจจะมีการซ่อมแซมเพิ่มเติมในคราวเดียวกัน โดยเฉพาะการทำพระหัตถ์ที่วางบนพระชงฆ์ทั้งสองข้าง และการแสดงนิ้วพระหัตถ์ทั้งสี่ยาวเสมอกันไม่เคยปรากฎในศิลปะทวารวดีมาก่อน แต่น่าจะเป็นแบบที่นิยมสร้างในสมัยรัชกาลที่ 3 เมื่อคราวซ่อมแซมนั่นเอง จากการสังเกตเพิ่มเติมยังพบร่องรอยของการวางพระหัตถ์ที่แสดงว่าพระพุทธรูปองค์นี้น่าจะแสดงปางเช่นเดียวกับพระพุทธรูปสี่องค์ที่กล่าวแล้วข้างต้นและเป็นงานที่มีอิทธิพลของศิลปะคุปตะของอินเดีย จึงไม่น่าจะมีลักษณะพิเศษที่บ่งบอกว่าเป็นพระศรีอาริยเมตไตรยที่เกี่ยวข้องกับจีนและจามแต่อย่างใด